در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های حوزه بیومواد و مهندسی بافت تحولی بزرگ در پزشکی ترمیمی ایجاد کرده است. بیومواد موادی هستند که می‌توانند با بدن انسان تعامل کنند و به بازسازی یا جایگزینی بافت‌های آسیب‌دیده کمک نمایند. این فناوری امید به درمان آسیب‌های بافتی، زخم‌های مزمن و حتی جایگزینی اندام‌ها را به شکل قابل توجهی افزایش داده است. بیومواد شامل انواع طبیعی و مصنوعی هستند. بیومواد طبیعی مانند کلاژن، کیتوزان و ژلاتین شباهت زیادی به بافت‌های بدن دارند و به طور گسترده در تولید داربست‌های سلولی، پوشش ایمپلنت‌ها و ترمیم زخم‌ها به کار می‌روند. در مقابل، بیومواد مصنوعی مانند پلی‌لاکتیک اسید و پلی‌گلیکولیک اسید امکان کنترل دقیق ویژگی‌های مکانیکی و زیستی داربست‌ها را فراهم می‌کنند و به مرور زمان در بدن جذب می‌شوند.
مهندسی بافت، با استفاده از داربست‌های سه‌بعدی، شرایطی ایجاد می‌کند که سلول‌ها روی آن رشد کرده و بافت جدید تشکیل دهند. پیشرفت چاپ سه‌بعدی و تکنیک‌های لایه‌گذاری امکان طراحی داربست‌های پیچیده با شکل و خواص مکانیکی مناسب را فراهم کرده است. ترکیب این داربست‌ها با سلول‌های بنیادی توانایی بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده مانند پوست، غضروف و استخوان را افزایش می‌دهد. سلول‌ها روی داربست تکثیر شده و در نهایت بافت عملکردی ایجاد می‌کنند که می‌تواند جایگزین بافت آسیب‌دیده شود.
در حوزه کلینیکی، کاربرد بیومواد بسیار گسترده است. در ترمیم استخوان و غضروف، داربست‌های سه‌بعدی و بیومواد نقش مؤثری دارند و می‌توانند شکستگی‌های پیچیده یا آسیب‌های مفصلی را درمان کنند. در بازسازی پوست، به ویژه در زخم‌های مزمن و سوختگی‌ها، داربست‌های بیومواد همراه با سلول‌های پوستی روند ترمیم را تسریع کرده و جای زخم را کاهش می‌دهند. پیشرفت‌های اخیر حتی امکان تولید بافت‌های پیچیده مانند رگ‌های خونی، کبد و بافت قلبی را فراهم کرده است، امری که می‌تواند در آینده نیاز به پیوندهای سنتی را کاهش دهد.
با وجود این پیشرفت‌ها، چالش‌هایی نیز وجود دارد. یکی از مهم‌ترین مسائل، تضمین سازگاری زیستی بیومواد است؛ مواد باید با بدن تعامل داشته باشند، التهاب ایجاد نکنند و عملکرد طبیعی بافت را مختل نسازند. علاوه بر این، تولید داربست‌ها و بافت‌های مهندسی‌شده در مقیاس بزرگ و با کیفیت بالا هنوز یک چالش فنی محسوب می‌شود و توسعه روش‌های مقرون‌به‌صرفه و استاندارد برای تولید انبوه ضروری است. همچنین هرگونه استفاده بالینی از این فناوری‌ها باید تحت نظارت دقیق سازمان‌های سلامت قرار گیرد تا ایمنی و اثربخشی آن تضمین شود.
چشم‌انداز آینده در این حوزه بسیار روشن است. با ادامه تحقیقات و پیشرفت فناوری، بیومواد و مهندسی بافت می‌توانند درمان‌های نوینی برای بیماری‌های مزمن، آسیب‌های شدید و کمبود اندام‌ها ارائه دهند. ترکیب این فناوری با مهندسی ژنتیک، نانو تکنولوژی و چاپ زیستی امکانات جدیدی برای پزشکی ترمیمی فراهم می‌کند. انتظار می‌رود که در آینده نزدیک، درمان‌های بازسازی‌کننده دقیق، شخصی‌سازی‌شده و ایمن در دسترس بیماران قرار گیرد و کیفیت زندگی آن‌ها به شکل قابل توجهی افزایش یابد.
